Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına bağlı Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü Ayçiçeği hakkında detaylı rapor yayınladı. Rapora göre Edirne, Türkiye’nin Ayçiçeği ekim alanları ve Ayçiçeği üretimi bakımından 2. sırada yer alıyor. Ayçiçeği, içerdiği yüksek yağ oranı nedeniyle yağlı tohumlar içinde önemli bir yere sahiptir. Yağlık ve çerezlik olarak iki tip yetiştirilmektedir. Süs bitkisi olarak ta değerlendirilen tipleri mevcuttur. Yağlık ayçiçeği yağ, küspe ve biyodizel üretim amaçlı kullanılmaktadır. Dünyada üretilen ayçiçeği tohumunun yaklaşık yüzde 90’ı yağ için işlenmekte geri kalan kısmı ise çerezlik olarak tüketilmektedir. Dünya yağlı tohum üretiminde, ayçiçeği 3. sırada yer almaktadır. Verilere göre, dünyada 2016/2017 sezonunda 25 milyon hektar alanda ayçiçeği ekimi yapılmış ve 1,89 ton verim alınmıştır. Bir önceki sezona oranla yüzde 7,6 oranında artış gerçekleşmiştir. Aynı sezonda dünyada toplam 47,6 milyon ton üretim gerçekleşmiştir. Üretimde 2015/2016 sezonuna oranla yüzde 17,8 oranında bir artış sağlanmıştır. 2017/2018 sezonunda ise dünya ayçiçeği üretiminin bir önceki sezona göre yüzde 3,7 oranında azalarak 45,8 milyon tona ineceği, ekim alanının ise yüzde 0,6 oranında artarak 25,4 milyon hektara yükselmiştir. YÜZDE 5,2’Sİ İHRAÇDünyada ayçiçeği tohumu ihracatı, yağa oranla oldukça düşük düzeydedir. İhracatın büyük kısmı kırma işleminden sonra ham yağ olarak yapılmaktadır. 2015/2016 sezonunda üretilen ayçiçeği tohumunun sadece yüzde 5,2’si ihraç edilmiştir. RUSYA DÜNYA LİDERİAyçiçeği tarımı dünyada en fazla Rusya, Ukrayna, AB-28, Arjantin ve Çin’de yapılmaktadır. AB ülkeleri içinde Fransa, Romanya, Portekiz ve İspanya önemli ayçiçeği üreticisi ülkelerdir. 2016/2017 sezonunda Rusya, Ukrayna ve AB dünya ayçiçeği üretiminin yüzde 72,7’sini gerçekleştirmişlerdir. 2017/2018 sezonunda dünya ayçiçeği üretiminde önemli bir değişiklik beklenmezken, AB’nin ayçiçeği üretiminde yüzde 8,5 oranında artış, Ukrayna’da ise yüzde 14,4 oranında azalma olacağı tahmin edilmektedir. Arjantin’deki politika değişikliklerinin etkisini devam ettireceği ve üretimde yüzde 5,9 oranında artış olacağı düşünülmektedir. 2017/2018 sezonunda toplam ihracatın yüzde 69,1’i Moldova, AB, Çin, AB ve Kazakistan tarafından yapılmıştır. Söz konusu sezonda, bir önceki sezona göre; ayçiçeği tohum ihracatında Çin’in yüzde 17,8, Moldova’nın yüzde 32,9, Sırbistan’ın yüzde20,0 oranında azalma, Kazakistan’ın yüzde 4,1 artış gerçekleşmiştir. 2017/2018 sezonunda toplam ayçiçeği tohum ithalatının yüzde 53,4’ü AB ve Türkiye tarafından gerçekleştirilmiştir. TÜRKİYE’DE AYÇİÇEĞİ DESTEKLEME POLİTİKALARIFark Ödemesi Desteği Birim Miktarı 40 Kr/kg., Mazot ve Gübre Desteği 11 TL/da, sözleşmeli üretim için ilave 6 kr/kg Organik tarım desteği; I. Kategori üretim için; 100 TL/da, II. Kategori üretim için; 70 TL/da. Patates siğili hastalığı görülen (Adana, Afyonkarahisar, Aksaray, Artvin, Ankara, Bursa; Gümüşhane, Iğdır, Kayseri, Niğde, Nevşehir, Ordu, Sivas ve Trabzon) alanlarda yağlık ayçiçeği, aspir, kanola ve soya üretimi yapan çiftçilere aldığı fark ödemesi desteğine yüzde 50 ilave ödeme. Diğer yandan, Türkiye’de ayçiçeği tohumu ve ham yağ ithalatında gümrük vergisi ve gözetim fiyatı uygulamaları devam etmektedir. YÜZDE 0,8 ARTIŞ2017 Aralık ayında 2,42 TL/kg olan ayçiçeği üretici fiyatı bir önceki aya göre yüzde 0,8 artarken, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde13,1 oranında artmıştır. 2017 yılı itibariyle 8,26 TL/kg olan ayçiçeği yağı tüketici fiyatı, 2017 Aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 1,5, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 8 artış ile 8,51 TL/kg olarak gerçekleşmiştir. Ayçiçeği borsa fiyatında Edirne Ticaret Borsası hazır müstahsil satış fiyatları dikkate alınmış olup, bu fiyat 2017 Aralık ayında 1,96 TL/kg’dır. Borsa fiyatı bir önceki aya göre yüzde 4,1 artarken, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde5,5 artmıştır. DESTEK MALİYET ORANLARINDA ARTIŞLAR VE AZALMALAR VARTürkiye’de yağlık ayçiçeğinin, üretimde sürdürülebilirliğin sağlanması ve arz açığının giderilmesi amacıyla desteklenmesi önem arz etmektedir. Bu kapsamda, yağlık ayçiçeği üretimini teşvik etmek ve bitkisel yağ açığını giderebilmek amacıyla devlet desteklemesi kapsamındadır. 2015 yılında ayçiçeği maliyeti bir önceki yıla oranla yüzde 7,51 oranında artarak 1,12 TL/kg olmuştur. Aynı yılda ayçiçeği üreticilerine verilen toplam destek miktarı ise yüzde 0,57 oranında artarak 0,376 TL/kg olarak gerçekleşmiştir. Desteklerin maliyeti karşılama oranı ise, 2014 yılında yüzde 35,63 iken, 2015 yılında maliyetteki artışa bağlı olarak düşüş göstermiş ve yüzde 33,67 olarak hesaplanmıştır. 2017 yılında ayçiçeği fiyatı 2,29 TL/kg, gübre fiyatı 0,87 TL/kg, mazot fiyatı 4,69 TL/kg, ayçiçeği hibrit tohumluk fiyatı ise 38,79 TL/kg olarak gerçekleşmiştir. 2017 yılında ayçiçeği/gübre paritesi bir önceki yıla göre yüzde0,6, ayçiçeği/tohum paritesi yüzde 16,0 oranında artmış, ayçiçeği/mazot paritesi ise yüzde6 oranında azalmıştır. Aynı yılda ayçiçeği/girdi pariteleri destekler dâhil değerlendirildiğinde ise, bir önceki yıla oranla, ayçiçeği/gübre paritesi yüzde 1,5 ayçiçeği/mazot paritesi yüzde8 azalırken ayçiçeği/tohum paritesi yüzde 13,6 oranında artmıştır. YÜZDE 18,4’Ü KARŞILANIYORDünyada bitkisel yağ üretimi palm yağı başta olmak üzere soya, kolza ve ayçiçeğinden karşılanırken, Türkiye’de büyük oranda ayçiçeğinden karşılanmaktadır. Türkiye’de, ayçiçek yağı yemeklik kalitesi yönünden ve ayçiçeği tohumunun içerdiği yüksek orandaki (yüzde 22-50) yağ miktarı nedeniyle tüketimi yüksektir. Türkiye’de bitkisel yağ ihtiyacı, kişi başı tüketim miktarı ve nüfus artışına paralel olarak artış göstermektedir ancak yağ ihtiyacını karşılayacak düzeyde üretim gerçekleştirilememektedir. Yurt içinde üretilen ayçiçeği ile toplam bitkisel yağ talebinin sadece yüzde 18,4’ü karşılanabilmektedir. Bu nedenle; giderek artan önemli miktardaki yağ açığı ise, tohum ve ham yağ ithalatı yoluyla karşılanmakta olup bitkisel yağ sanayi, hammadde yönünden yüzde 65 düzeyinde dışa bağımlı durumdadır. YÜZDE 35’İ İHRAÇ EDİLİYORTürkiye’de 2016/2017 sezonunda üretilen 1,20 milyon ton yağlık ayçiçeğinden 492 bin ton ham yağ üretimi gerçekleşmiştir. Aynı sezonda Türkiye’nin 1,40 milyon ton olan toplam ayçiçek ham yağı arzının sadece yüzde 35,1’i yerli üretim ile geriye kalan kısmı ise tohum ve ham yağ ithalatı ile karşılanıyor. AYÇİÇEĞİNDE 2030 TAHMİNLERİTürkiye’de yağlık ayçiçeği üretiminde üretim maliyetini düşürebilecek tedbirler alınması ve diğer ürünlerle rekabet edebilir bir duruma getirilmesi önem arz etmektedir. 2004-2015 yılları arası dalgalanmalar ve trend dikkate alınarak yapılan tahminlere göre; 2030 yılında yağlık ayçiçeği üretim miktarının 2,3 milyon ton, ayçiçeği tüketim miktarının 3,6 milyon ton, ayçiçeği ithalatının ise ortalama 1,1 milyon ton seviyesine yükseleceği tahmin edilmektedir. Aynı araştırmada, ayçiçeği fiyatlarındaki 1 kuruşluk artışın ayçiçeği üretimini ortalama 3.177 ton artırırken, prim ödemesindeki aynı artışın üretimi ortalama 31 Bin 771 ton artıracağı hesaplanmıştır. Dolayısıyla; ayçiçeği üretimini destekleyici politikaların, genel olarak ayçiçeği çiftçilerinin üretim maliyetlerini düşürerek daha etkin bir üretim yapılmasına da olanak sağlayacağı tahmin edilmektedir. EKİMDE DE ÜRETİMDE DE EDİRNE 2. SIRADATürkiye’de yağlık ayçiçeği, ağırlıklı olarak Trakya Bölgesi ve Konya’da üretilmektedir. 2016 yılı itibariyle Tekirdağ (yüzde 19,7), Edirne (yüzde 13,7), Kırklareli (yüzde 10,9) ve Konya (yüzde 7,7) yağlık ayçiçeği ekim alanının yüzde52’sini oluşturmaktadır. Türkiye’de 2015/2016 sezonunda ayçiçeği ekim alanı bir önceki sezona göre yüzde 5,5 oranında artarak 600 bin hektara ulaşmıştır. Türkiye’de 2015/2016 sezonunda ayçiçeği üretim miktarı bir önceki sezona göre yüzde 11,4 oranında artarak Bin 671 milyon ton olmuştur. 2016 yılı itibariyle Türkiye yağlık ayçiçeği üretiminde, Tekirdağ yüzde 17, Edirne yüzde 13,3, Konya yüzde 12,7 ve Kırklareli yüzde 10,2 ve Adana yüzde 10’luk payla ilk sıralarda yer almıştır.
EKONOMİ
29 Haziran 2018 - 04:01
EKİMDE DE ÜRETİMDE DE EDİRNE 2. SIRADA
EKONOMİ
29 Haziran 2018 - 04:01