Edirne’nin Kurtuluşunu kutladığımız bugünü daha iyi anlayabilmek adına , Edirne’nin uğradığı işgaller hakkında 2015 yılında yayınlanan köşe yazımı, küçük bazı değişikliklerle bu yıl da sizlerle paylaşmayı düşündüm.
1361’de ele geçirilen ve kısa bir süre sonra da Payi-Taht yapılan bu şehir,Osmanlı’nın İmparatorluğa dönüşmesinde, Balkanlar’da hakimiyet kurmamızda ve Avrupa kapılarına dayanmamızda yakın tarih boyunca çok önemli bir merkez olmuştur. Gerek coğrafi konumu, gerekse toplumsal, ticari ve kültürel konumu itibarı ile, sınırları aşan bir anlayışla, Balkanlar’daki stratejik konumunu günümüzde de muhafaza etmektedir.
Osmanlı’nın zayıflayıp, Balkanlar’da Batı ve Rusya destekli etnik ayaklanmalarla başlayan 100 yıllık bir dönem içerisinde de,ne yazık ki, stratejik açıdan önemli bu şehir tam dört defa işgale uğramıştır.
Birinci İşgal; 1828-1829 savaşında Ruslar tarafından gerçekleştirilmiştir. Edirne Antlaşması ile çok ağır bedeller ödenmesi karşılığında şehir geri alınmış, Ruslar Prut Nehrine kadar çekilmişlerdir.
İkinci işgal; 1877-1878 savaşında (93 Harbi) yine Ruslar tarafından gerçekleştirilmiştir. Batılı Devletler , Ruslar’ın Boğazlara kadar ulaşmasından rahatsız oldukları için Rusya üzerinde baskı kurarak Yeşilköy Andlaşmasını geçersiz saymış ve Andlaşmayı Berlin’de Osmanlı lehine değiştirmişlerdir. Bu antlaşma sonucu Ruslar Edirne’yi Osmanlı’ya bırakmıştır.
Üçüncü işgal; 1912 yılında başlayan I’nci Balkan Harbi sırasındadır. Şükrü Paşa’nın komutasında altı aylık bir savunma sonucu ne yazık ki Edirne, 1913 Mart’ında Bulgarlara teslim edilmek zorunda kalınmıştır. Dört ay sonra II’nci Balkan Harbinde çıkan fırsatlardan istifade ile Temmuz 1913’de Edirne geri alınarak işgale son verilmiştir.
Dördüncü ve son işgal ise; Mondros Mütarekesi hükümlerine göre, 25 Temmuz 1920 yılında Yunanlılar tarafından yapılmış ve Edirne İli’de dahil olmak üzere Trakya yaklaşık iki yıl işgal altında kalmıştır.
Yunanlılar’ın Sakarya'da yenilgiye uğratılması ve Kuvay-ı Milliye’nin güçlü direnişi üzerine , İtilaf Devletleri Mart 1922'de toplanan Paris Konferansında, Edirne ve Kırklareli dışında, bütün Doğu Trakya'nın bize geri verilmesini önermiştir.Ancak iki ilimizi hariç tutan bu teklif , Ankara Hükümeti’nce uygun görülmemiş ve mücadeleye devam edilmiştir.
Trakya ve Edirne’nin kaderi, Batı Anadolu’nun kaderi gibi ancak Büyük Taarruz sonucu elde edilen kesin zafer ile değişmiştir.
11 Ekim 1922'de imzalanan Mudanya Mütarekesi ile, Yunanlılar’ın Meriç'in batısına dek bütün Doğu Trakya'dan çekilmesi ve yerlerini alacak itilaf birliklerinin de bölgeyi bir ay içinde Türk Birliklerine bırakması kararlaştırılmıştır. 14 Ekim 1922'de yürürlüğe giren Mudanya Mütarekesine göre de Birliklerimiz 25 Kasım 1922'de Edirne'ye ayak basmıştır.
Kısacası ;
Kutladığımız gün, Osmanlı İmparatorluğunun kayıplarla geçen son yüzyılı içerisinde dört defa işgal yaşayan Edirne’nin Yunan elinden geri alındığı bu son kurtarılış günüdür.
Edirne’mizi daha güzel bir geleceğe taşımak dileği ile, kurtuluşumuzun ve yeniden doğuşumuzun 101’nci yıldönümü hepimize kutlu olsun.
25 Kasım 2023
Not : İstasyon dahil olmak üzere Karaağaç ise, Lozan Konferansı’na göre 15 Eylül 1923 tarihinde Türk Topraklarına katılmıştır.
