Her yıl Mayıs ayının altısında baharın gelişini kutlamak amacıyla gerçekleştirilen ritüellerden olan Hıdrellez, Hızır ve İlyas kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmiştir. Türk kültür coğrafyasında, halklar arasında kutlandığı gibi diğer halklar tarafından da bilinmekte ve kutlanmaktadır. Ortodokslarda bu bayram Aya Yorgi olarak bilinirken Katoliklerde ise St. George olarak bilinir (Kalafat, 2011, s.21-23).
Hızır ve İlyas hakkında pek çok efsane bulunmaktadır. Bunlardan biri şöyledir: “Hızır ve İlyas, Büyük İskender’in ordusundaki iki askerdir. Büyük İskender bir gün ordusuyla birlikte ölümsüzlük suyunu aramaya çıkarlar. Yolculukta Hızır ve İlyas diğer askerlerden ayrılırlar. Bir subaşında durup yemek için kurutulmuş balık çıkarırlar. Tam bu esnada deniz suyu balığa sıçrar, balık canlanır ve suya atlar. Böylece Hızır ve İlyas ölümsüzlük suyunu bulmuş olurlar. Bu sırada bir melek gelir. Hızır ve İlyas’ın kıyamete kadar yaşayacaklarını, fakat Hızır’ın karada, İlyas’ın denizde ihtiyacı olanlara yardım edeceğini bildirir.” (Oğuz, 2008, s.159)
Hıdrellez, doğanın tekrar canlanması, kışın uyuyan tabiatı geride bırakarak bahar mevsimine tekrar kavuşmanın müjdecisidir. Yıllardır insanların yaşadığı her yerde törenlerle kutlanmaktadır.
Romanların yıl içindeki en önemli günlerinin başında “Kakava” gelir. Trakya'da Kakava ismiyle anılan kutlamalar, Anadolu'da "Hıdrellez" olarak bilinmektedir. Hıdrellez, Romanlarla sınırlı kalmayıp bütün Anadolu halklarının paylaştıkları bir kutlama günü haline gelmiştir. Çeşitli araştırmalara göre Kakava, Mısır ve Ön Asya kökenlidir. Eski bir halk kültürü olan Kakava, Romanların mitolojisi ve inancına göre Eski Mısır'da Tanrı-Kral Firavun'un Kopt halkı (Kiptiler) ile birlikte yaşayan, kökeni başka bir halka zülm etmeye dayanan, "mucizevi" olayların zaman içinde inanca dönüşmesidir. Bu konu ile ilgili araştırma yapan bilimciler, 6 bin yıllık bir geçmişe dayandığını belirtmektedirler.
Edirne’de Hıdrellez ve Kakava Şenlikleri, T.C. Edirne Belediye Başkanlığının yapmış olduğu etkinlikler kapsamında kutlanmaktadır. Etkinlikler, 5 Mayıs günü geleneksel at yarışları ile başlamaktadır. O gün Edirne’deki Romanlar Çeribaşını seçerler. Edirne Valisi, Edirne Belediye Başkanı ve diğer protokol, Çeribaşı ve ekibi, Edirne halkı ve kentimize gelen yerli ve yabancı turistler Edirne Belediyesi’nin belirlediği program dâhilinde Sarayiçi’nde buluşur. Bu alanda Belediye tarafından kurulan stantlarda müzik ve folklor grupları gösteriler yaparak “Bahar Bayramı”nı karşılar. Daha sonra, hazırlanan “Hıdrellez-Kakava Ateşi” yakılır. Ateş yakıldıktan bir süre sonra atlanabilecek şekilde devrilir ve buraya gelen kişiler bu ateşin üzerinden üç defa atlar. Hıdrellezde ateşten atlamanın kötülüklerden kurtardığına, şans ve sağlık getireceğine inanılır. Daha sonra T.C. Edirne Belediyesi tarafından etkinliğe katılan halka etli pilav ikramı yapılmaktadır. Son yıllarda bu etkinlikler sadece Sarayiçi’nde değil, kentin dört bir yanında gerçekleştirilmektedir. Suni Gölet olarak da bilinen Barış Parkı’nda, Zübeyde Hanım Parkı’nda, Bostanpazarı’nda, Hıdrellez-Kakava Şenlikleri nedeniyle Edirne Belediyesince şenlikler düzenlenmektedir. Şenlikler nedeniyle törenlerin düzenlendiği her bir noktada halka pilav ikramı gerçekleştirilmektedir. Sarayiçi etkinlik alanında ve Saraçlar Caddesi’nde gece boyunca müzik etkinlikleri devam etmektedir.
Halk inanışa göre 5 Mayıs akşamı, gülfidanlarının altına dileklerinin resimlerini çizerler veya yazılı dileklerini bırakırlar.
Edirne halkı ve kentte gelen yerli ve yabancı turistler, 6 Mayıs sabahı saat: 05.00-06.00 saatleri arasında Sarayiçi alanında toplanır. Edirne Belediye Başkanlığı’nca burada halka çay ve simit ikramı yapılır. Alana gelen genç kızlar, kısmetlerinin açılması için gün doğmadan gelinliklerini giyerek Tunca Nehri’nin kıyısına gelir. Dilek tutmak isteyenler dilek ağacına dileklerini bağlarlar. Daha sonra roman genç kızlar gelinlikleriyle bolluk, sağlık dileğiyle suya girerler. Bazıları nehirden su alıp ellerini yüzlerini yıkar, bazılarının da ellerini yüzlerini yıkamak için nehirden su alıp eve götürdükleri görülür. Bazı Roman ve turistlerin de, inanışları gereği ‘sağlık, arınma ve bereket’ için Tunca nehrine dileklerinin yazılı olduğu kâğıtları dilek tutarak mum bıraktıkları görülmektedir. Bir inanca göre de, Babafingo’nun nehirden çıkıp halkın zorlukları başarmasında onlara yardımcı olacağı inancı vardır.
Sabah erkenden kalkıp nehir kenarına giden halk, sabahın ilk ışıklarıyla birlikte geriye dönmeye başlar. Halk Sarayiçi’nden dönerken, söğüt dallarını koparırlar. Kopardıkları bu söğüt dallarını kendi ve komşu evlerinin kapılarına asarlar. Bu dalların evlere bolluk ve bereket getireceğine inanılır. 6 Mayıs günü Saraçlar Caddesi’nde, Belediye Bandosu başta olmak üzere diğer müzik grupları konserler verir. Ayrıca yumurta kırma ve niyet çekilişi etkinlikleri yapılır. Gece geç saatlere kadar çeşitli kültürel etkinlikler ile “Hıdrellez ve Kakava Şenlikleri” kentte kutlanmaktadır.
Bu yıl Edirne’de Hıdrellez-Kakava Şenlikleri ilk defa Uluslararası kimliğiyle kutlanacaktır. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO)’nun İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Geçici Listesine Hıdrellez ve Kakava Şenliklerinin girmesi için T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü, Edirne Belediye Başkanlığı, ilgili kurum ve Sivil Toplum Kuruluşlarıyla işbirliği yaparak bir dosya hazırlamıştı. Türkiye ile Makedonya'nın birlikte hazırlayıp 2016 yılında UNESCO'ya sunduğu "Bahar Kutlaması: Hıdrellez" çok uluslu ortak dosyasının, Güney Kore'nin Jeju Adası'nda 4-8 Aralık 2017 tarihleri arasında gerçekleşen Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması 12. Hükümetlerarası Komite Toplantısı'nda değerlendirilmeye girmişti. Değerlendirme sonucunda, Hıdrellez'in UNESCO'nun İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi'ne kaydedildiği ifade edilerek, bu durumun uluslararası alanda karşılıklı kültürel saygı ve anlayışı güçlendirmeye yönelik olarak Türkiye'nin gerçekleştirdiği faaliyetlerin önemli bir göstergesi olduğuna işaret edilmiştir.
Tarih, Kültür ve Turizm Kenti Edirne’de bu bahar bayramı, “Hıdrellez ve Kakava Şenlikleri” adıyla kutlanırken bundan böyle “Hıdrellez ve Kakava Festivali” adıyla kutlanmaya devam etmelidir. Uluslararası festivaller statüsüne giren Hıdrellez’in gerek sunum, gerekse kentte gelen turistlerin ve gerçekleştirilecek organizasyonların izdiham yaşanmadan izleyebilmeleri için ilgili kurum ve kuruluşların gerekli tedbirleri alması gerekmektedir. Uluslararası boyuta taşınan bu kültürel miras, kentimizin ulusal ve uluslararası alanda tanıtımına, yeni turistlerin kentimize gelmesine vesile olacaktır. Edirne Belediye Başkanlığınca hazırlanan WEB sitesi www.hidrellezfestivali.com adresinden Türkçe ve İngilizce olarak erişime açılması önemlidir. Bu yılda tur şirketleri tarafından yapılan organizasyonlar ile Hıdrellez günü tüm hotellerin dolu olduğu haberlerinin alınması sevindiricidir. Bu yılda, T.C. Edirne Belediye Başkanlığı tarafından Bahar Bayramı kapsamında çeşitli etkinlikler düzenlenecektir.
Bahar coşkusuyla dolu başarılı “Hıdrellez-Kakava Festivallerine…”
