Öfke duygusu; mutluluk, özlem, kaygı, suçluluk duyguları gibi doğal bir duygudur. Öfke duygusu, beklentiler karşılanmadığında, istenilen elde edilemediğinde, zorlanıldığında, engellerle karşılaşıldığında verilen tepkidir. Bu duygu ifade ediliş şekline göre doğal ve sağlıklı olabilir aynı zamanda yıkıcı bir duyguya dönüşebilir.
Özellikle erken çocukluk döneminde kontrol edilemeyen öfke duygusu, ilerleyen zamanlarda yıkıcı olabilmektedir. Öfke kendisini; içe kapanma ve küsme gibi gösterebileceği gibi, saldırgan davranışlar ve bağırma gibi de gösterebilmektedir.
Öfke kontrol edilmediğinde bir takım olumsuzluklar yaşanmaktadır. Hepimiz toplumun bir parçasıyız. Toplumda öfke yaratabilecek durumlar karşısında kontrol etmeyi başaramayanlar, saldırgan davranışlarda bulunmakta bunun sonucunda kendisini emniyette, mahkeme salonunda ya da hapishanelerde bulabilmektedir. Neyse ki öfkenin kontrol edilmesi, kontrol etmeyi öğrenmek ve öğretmek mümkündür.
Çocukları Öfkelendiren/ Öfkesini Sürdüren Bazı Sebepler:
- Beklentilerinin karşılanmaması,
- İstenilenin elde edilememesi,
- Zorlanma ve engellenme durumlar,
- Ebeveynlerin çocuğun saldırgan davranışlarını engellemek yerine ödüllendirmesi,
- Ebeveynlerin çocuğa yetersiz sevgi vermesi,
- Ebeveyn tutumlarının tutarsız olması,
- Ebeveynlerin birbirlerine ve çocuğa saldırgan davranışları,
- Telefon, tablet ve televizyon gibi araçların olumsuz etkisi,
- Akran zorbalığına maruz kalması.
- Çocuğunuz öfkelendiğinde ilk önce sizin sakin kalmanız gerekmektedir. Çünkü öfkelenen çocuk, kendisine sakin ve anlayışla yaklaşan ebeveyn istemektedir.
- Sakin, sabırlı ve yumuşak ses tonuyla yanıt vermelisiniz.
- Tartışmaya girmekten kaçınmalısınız.
- Çocuğunuza rol model olmalısınız.
- Ceza vermemek gerekir. Çünkü ceza, çocukla ebeveyn arasının daha da açılmasına yol açar.
- Olumsuz davranışını pekiştirecek ödüller, onaylamalar yapmamalısınız.
- Küçüklükten itibaren çocuğun her isteğinin yerine getirilmemesi, çocuğun şımartılmaması konusu unutulmamalıdır.
- Çocuğun öfkesi uzun süre devam ediyor ve şiddetli, kendisine, insanlara, hayvanlara ve eşyalara zarar verme boyutundaysa uzmandan destek alabilirsiniz.
Sınıfta öfke sorunu yaşayan bir ya da birden fazla öğrencinin olması, öğretmenlerin derslere daha az zaman ayırmalarına, istenmeyen öğrenci davranışlarının düzeltilmesine ise daha fazla zaman ayırmalarına neden olabilmektedir.
- Öğretmenler de ebeveynlere olan önerileri kullanabilirler.
- Çocuğu arkadaşlarının yanında utandırmamalısınız.
- Dilin kullanımına, jest ve mimiklere dikkat etmelisiniz.
- Tutumlarınızı da tutarlı olmalısınız.
Psikolog Gizem ÜREK