Sorumluluk Nedir?
Sorumluluk; kurallara uyma, üstüne düşeni yapma, seçimlerinin sonucuna katlanmayı bilme, diğer insanların sınırlarına ve haklarına saygı gösterebilmektir. Sorumluluk, öğrenilerek geliştirilebilen bir beceridir. Bir kişinin, erken çocukluk döneminden itibaren, gelişim özelliklerine ve yaşına uygun düşen görevleri yerine getirmesidir. Sorumluluk sahibi olmak önce anne ve babadan sonra sosyal çevreden öğrenilmektedir.
Ebeveynlerin genellikle istediği ben “Ben hatırlatmadan ödevlerini yapmayı öğrensin.”. Burada önemli nokta: Sorumluluk duygusu temelden kazanılmalıdır ve hayatın bütün alanlarıyla ilgilidir. Sadece okul sorumluluğu değil, bütün sorumlulukları bilmesi gerekmektedir. Yani çocuk ilk önce anne ve babasından sorumluluğu öğrenecek, ev içinde sorumlulukları olacak ve bunları yerine getirecek, okuldaki sorumluluklarını bilecek. İlerleyen yaşlarında iş ve evlilik hayatında da sorumluluklarını biliyor ve yerine getiriyor olacak.
Sorumluluk gelişiminde en önemli faktör ebeveynlerdir. Her konunun temelinde olduğu gibi ebeveyn tutumları çok önemlidir. Ebeveynlerin aşırı korumacı olması çocuğun bağımsızlığını ve sorumluluk sahibi olmasını engelleyebilir. Çocuğu fazlaca şımartıp onun yapması gereken işleri ebeveynlerin yapması kurallara uymayan ve sorumluluklarından kaçan çocuklar olmasına neden olabilmektedir.
Ebeveynlere Öneriler:
- Çocuğunuza yapması gereken şeyleri detaylı bir şekilde anlatmalısınız.
- Çocuğun yapması gereken şeyi neden yaptığını anlatmalısınız. Çocuk bu şekilde sorumluluğunu anlar ve içselleştirir.
- Sorumluluk verdikten sonra çocuğunuzun takibini yapmalısınız.
- Çocuğunuz sorumluluğunu yerine getirdiğinde ya da sorumluluğunu yerine getirmediğinde geribildirim vermelisiniz. Bu şekilde olumlu davranış pekiştirilir, olumsuz davranış gözden geçirilir.
- Sorumluluklar yerine getirilmediğinde gerekli hatırlatmaları yapmalısınız.
- Sorumluluk kazandırmada sabırlı olmalısınız.
- Ebeveynler çocuğun rol modelidir. Bu sebeple ona göre davranmalısınız.
- Çocuğunuzu sorumluluğunu yerine getirmediğinde ona kızıp, bağırmak yerine konuyu uygun dille tekrar ele almalısınız.
- Çocuğunuzun yaşına göre sorumluluk vermelisiniz.
Çocuğun yaşına göre verilebilecek sorumlulukları bir sonraki köşe yazımda ele alacağım.
Gizem Ürek Psikolojik Danışmanlık
Psikolog Gizem ÜREK